De Giro karavaan is voor deze klimtijdrit neergestreken in de autonome regio Trentino-Alto Adige (Duits: Trentino-Südtirol) waar iets meer dan één miljoen mensen wonen waarmee het de 16e regio van Italië is. De hoofdstad is Trento (Duits: Trient) en heeft 115.000 inwoners, in de tweede stad Bolzano (Duits: Bozen) wonen 103.000. De regio is verdeeld in twee provincies: Trento (522k) en Bolzano (501k).
Trento, de hoofdstad van Trentino-Alto Adige
Na het uiteenvallen van het Romeinse rijk werd het zuiden van de huidige regio het Longobardische hertogdom Tridentium (het huidige Trento), terwijl het noorden in handen van de Germaanse Alemanni en Bavarii stammen viel. Karel de Grote bracht Trento onder in het markizaat Verona, de Germaanse gebieden werden verenigd in het hertogdom Beieren. In 1027 eeuw schonk de keizer van het Heilige Roomse Rijk de gebieden rondom Trento en Brixen (Ita: Bressanone) aan de bisschoppen van die plaatsen waardoor het prinsbisdommen werden, terwijl de rest in het graafschap Tirol werd ondergebracht. In 1363 kwam Tirol in handen van het Huis van Habsburg, die later ook de keizers van het Heilige Roomse Rijk gingen leveren. In 1803, drie jaar voor het Heilige Roomse Rijk werd ontmanteld en vervangen door het Oostenrijkse keizerrijk, annexeerde het Habsburgse rijk tijdens de Napoleontische oorlogen de tot dan altijd onafhankelijk gebleven prinsbisdommen Trento (Italiaanstalig!) en Brixen.
Tijdens de Eerste Oorlog probeerde de Entente (geallieerden) om Italië aan hun zijde te krijgen door het de Italiaanstalige gebieden in Oostenrijk zoals Friuli en het oude prinsbisdom Trento (dat nu in het graafschap Tirol lag) te beloven. Italië had hier wel oren naar, sloot zich aan en verklaarde Oostenrijk-Hongarije de oorlog. Het Italiaans-Oostenrijkse front lag vooral in deze regio die inderdaad Italiaans werd na het Verdrag van Saint-Germain in 1918. De nieuwe grens lag echter een stuk noordelijker dan de taalgrens. De fascisten doopten het gebied om in "Venezia Tridentina", de Duitse taal werd verbannen uit het openbare leven, plaatsnamen werden veranderd en Italianen uit de rest van het land werden gestimuleerd om zich hier te vestigen. Na de Tweede Wereldoorlog werd de politiek veranderd en in 1947 kreeg de regio een autonome status, werd Duits (naast het Italiaans) weer een officiële taal en werd de naam veranderd naar Trentino-Alto Adige of in het Duits Tiroler Etschland, naar de rivier de Adige (Duits: Etsch) die door het gebied stroomt. In 1971 werd er een verdrag tussen Italië en Oostenrijk gesloten waarbij de provincie Bolzano/Bozen nog meer autonomie kreeg en de naam Südtirol weer gevoerd mocht worden, terwijl Oostenrijk haar claim op het gebied definitief zou laten varen.
In de gehele regio spreekt ongeveer 60% van de bevolking Italiaans als moedertaal, 35% Duits en 5% Ladinisch (zoals in de startplaats van vandaag, later meer). In de provincie Trento is het echter meer dan 90% Italiaans en in de provincie Bolzano bijna 70% Duits.
Francesco Moser is de beste wielrenner uit de regio
De beste wielrenner uit de regio is natuurlijk Francesco Moser, hij won maar liefst 273 professionele wedstrijden op de weg en was ook zeer succesvol op de baan. Een greep uit zijn erelijst: 2x werelduurrecord, WK individuele achtervolging (1976), WK weg (1977), 3x Italiaans kampioenschap (1975, 1979, 1981), 3x Paris-Roubaix (1978, 1979, 1980), 2x Giro di Lombardia (1975, 1978), Milano-Sanremo (1984), Paris-Tours (1974), Züri-Metzgete (1977), Flèche Wallonne (1977), Gent-Wevelgem (1979), 2x Tirreno-Adriatico (1979, 1980), Volta a Catalunya (1978), 2 ritten in de Vuelta en 2 in de Tour. In de Giro won Moser 22 ritten en 4x het puntenklassement (gedeeld record met zijn eeuwige rivaal Giuseppe Saronni). Hij droeg ook 57 dagen de roze trui, enkel Binda en Eddy Merckx deden beter, maar won de ronde alleen in 1984. Hij werd nog wel 3x tweede en 2x derde.
De andere regionale toppers van weleer zijn Maurizio Fondriest (Tirreno-Adriatico, Milano-Sanremo, Flèche Wallonne, Züri-Metzgete allen in 1993, verder WK 1988 en 2 ritzeges Giro) en de aan zijn afscheidstournee bezig zijnde Gilberto Simoni (Giro 2001, 2003 + 8 ritten, 1 rit Tour, 2 ritten Vuelta). Verder komen o.a. Claudio Michelotto (Tirreno 1968, ritzege + bergklassement Giro 1969) en Mariano Piccoli (3 ritzeges Vuelta, 3 ritzeges Giro + puntenklassement 1998, bergklassement 1995 en 1996) hier vandaan. In het huidige profpeloton rijden naast Simoni (Lampre) ook Leonardo Bertagnolli, Alessandro Bertolini, Thomas Bertolini (Androni), Manuel Quinziato, Daniel Oss (Liquigas), Andrea Piechele (CarmioOro) en Alexander Gufler (Vorarlberg). Bertagnolli en A. Bertoloni doen ook mee in deze Ronde van Italië.
San Vigilio di Marebbe (Duits: Sankt Vigil in Enneberg, Ladinisch: Al Plan de Mareo) is een dorpje in de gemeente Marebbe (Duits: Enneberg, Ladinish: Mareo) in de provincie Bolzano en regio Trentino-Alto. De gemeente heeft bijna 2.700 inwoners, waarvan het grootste deel in San Vigilio, en ligt hemelsbreed zo'n 20km ten oosten van Bressanone (Duits: Brixen) en 50km ten noordoosten van Bolzano (Duits: Bozen).
San Vigilio di Marebbe
Het plaatsje is ongeveer 700 jaar geleden gesticht en vernoemd naar de heilige San Vigilio, de eerste bisschop van Trento (4e eeuw). Het was lang een typisch bergdorpje dat leefde van de veehouderij en handel met doortrekkende reizigers, maar in de vorige eeuw is het een toeristische plaats geworden dankzij het skioord op de Plan de Corones. De weg naar de 1.759 meter hoge Passo Furcia (Duits: Furkelpass, Ladinish: Ju de Furcia) begint hier en vanaf de Furcia kun je dalen richting de Oostenrijkse grens of zoals de renners vandaag doen verder klimmen naar de Plan de Corones.
Het grootste deel van de bevolking spreekt hier geen Duits (4%) of Italiaans (3%), maar Ladinisch (93%). Een Rhaetische taal nauw verwant aan het Friulisch uit de streek in noordoost Italië en het Rheto-Romaans dat in enkele Zwitserse streken gesproken wordt. In het hele Ladinsche taalgebied (of Ladinia zoals het officieus heet) wonen zo'n 30.000 mensen die het als moedertaal spreken, de taal heeft dan ook een officiële status in de autonome provincie Bolzano naast het Duits en Italiaans.
De belangrijkste wielrenners uit de provincie Bolzano zijn de mountainbiker Hubert Pallhuber (wereldkampioen crosscountry 1997) en de actieve wegrenners Manuel Quinziato en Daniel Oss (beiden Liquigas). Giovanni Battaglin won hier in 1981 een bergetappe na de afdaling van de Passo di Furcia, een dag later ging de rit naar de befaamde Tre Cime di Lavaredo hier van start en won de Zwitser Beat Breu. Het was in 2008 ook al de startplaats van de klimtijdrit naar de Plan de Corones, daarover later meer.
Plan de Corones (Duits: Kronplatz, Ladinisch: eveneens Plan de Corones) is een 2.275 meter hoge berg in de Dolomieten, behorend tot de "Dolomiti di Funes-Braies". Het is tevens een skioord.
Plan de Corones
De naam Plan de Corones en ook de naam van het nabij gelegen natuurpark "Fanes-Sennes e Braies" verwijzen naar een Ladinische volkslegende over ene koning Fanes en zijn dochter prinses Dolasilla die hier geleefd zouden hebben, Dolasilla leidde met hulp van dwergen en een magisch schild (...) het leger van Fanes tegen haar vijanden en werd hierna gekroond tot koningin.
De skipistes van de Kronplatz zijn in totaal 101 km lang verdeeld over 49 pistes die met 31 skiliften uit de omliggende plaatsen San Vigilio (westen), Brunico (noorden) en Olang (oosten) bereikt kunnen worden, ook is er de weg vanaf de Passo Furcia. Deze weg heeft 13 bochten vernoemd naar grote wielerkampioenen, in volgorde: Gaetano Belloni, Costante Girardengo, Giovanni Brunero, Alfredo Binda, Learco Guerra, Giovanni Valetti, Gino Bartali, Hugo Koblet, Fausto Coppi, Gastone Nencini, Charly Gaul, Jacques Anquetil en Marco Pantani.
Het is de derde keer dat er een etappe naar de Kronplatz is gepland. In 2006 ging het feest wegens de weersomstandigheden niet door en werd de aankomst verplaatst naar de Passo di Furcia vlak voor het begin van het "sterrato". Leonardo Piepoli won voor Ivan Basso. Twee jaar geleden reed men wel over de onverharde weg tot de top en was er net als vandaag een klimtijdrit vanuit San Vigilio Di Marebbe. Franco Pellizotti het hardst omhoog, hij is er vandaag niet bij net zoals alle andere renners uit de top 10 van toen met uitzondering van Gilberto Simoni.
Pellizotti op weg naar de zege in 2008
[b]Uitslag klimtijdrit 2008[/b]
1 Franco Pellizotti (Ita) Liquigas 40.26 (19.142 km/h)
2 Emanuele Sella (Ita) CSF Group Navigare 0.06
3 Gilberto Simoni (Ita) Serramenti PVC Diquigiovanni-Androni Giocattoli 0.17
4 Alberto Contador Velasco (Spa) Astana 0.22
5 Riccardo Riccò (Ita) Saunier Duval - Scott 0.30
6 José Rujano Guillen (Ven) Caisse d'Epargne 0.49
7 Marzio Bruseghin (Ita) Lampre 1.04
8 Domenico Pozzovivo (Ita) CSF Group Navigare 1.43
9 Danilo Di Luca (Ita) LPR Brakes 1.45
10 Denis Menchov (Rus) Rabobank 1.49
18 Vincenzo Nibali (Ita) Liquigas 2.40
Als de hele beklimming op mooi asfalt gereden zou worden was deze gigant (2.273m hoog, 12.9km aan 8.4% gem. en 24% max.) al een zware klim geweest, maar de laatste 5.250 meter over het "sterrato" maken het een nu al legendarische beklimming. Het begint al met al nog vrij rustig met 2.55km veredeld vals plat á 3.7%. De volgende 5.05km zijn met 9% gem. en 16% max. wel erg steil, al is dit voor Giro begrippen nog redelijk "normaal". Na de Passo Furcia wordt de stopwatch ingedrukt en beginnen de renners aan het "sterrato".
Het wordt nu behalve de zachtere ondergrond ook extreem steil met gemiddeld 11.3% over de volgende 2.9 kilometer door het bos met een stuk van 20%. Hierna krijgen de renners even kans om weer op adem te komen op een stuk "open vlakte" van 1.2km á 4%. De laatste 1.150 kilometer richting het skistation zijn echter weer verschrikkelijk steil met percentages van gemiddeld 13.9% en maximaal 24%.
Het startveld is om logistieke redenen in drie groepen verdeeld. Groep 1 start tussen 10:30 en 11:22, Groep 2 van 12:50 tot en met 13:41 en de laatste 52 renners starten in groep 3 van 15:10 tot en met 16:31.
Wie volgt Franco I op als koning van de Kronplatz?
Geen opmerkingen:
Een reactie posten