Etappe 12: Castelfidardo - Ravenna (184km)

De Ronde van Italië is pas net over de helft, maar toch is de 12e rit al de laatste kans voor de sprinters, want vanaf morgen trekt het peloton het hooggebergte in. Het is dan wel gelijk de vlakste etappe van de hele ronde, dus een sprint lijkt gegarandeerd in deze rit langs de volgebouwde Adriatische kust.

Castelfidardo was gisteren al de aankomstplaats, voor een beschrijving van deze stad verwijs ik naar de voorbeschouwing van gisteren. Ravenna ligt in de regio Emilia-Romagna, in de tweede en derde etappe reed het peloton al door Emilia, vandaag is het de beurt aan Romagna.

Ravenna is met ongeveer 159.000 inwoners de vijfde stad van Emilia-Romagna en de grootste van Romagna, het is met een oppervlakte van ruim 650km² ook de op één (Roma) na grootste gemeente van Italië, dit komt mede door de 10km verderop gelegen havenstad Marina di Ravenna die ook bij de gemeente hoort evenals het Candiano kanaal dat Ravenna met de haven en zee verbindt.


Ravenna

De stad is historisch één van de belangrijkste van Italië, maar de oorsprong van Ravenna is onbekend en de stichting wordt aan verschillende Italische volken toegeschreven. In ieder geval werd Ravenna aan het einde van de 4e eeuw v.C. veroverd door de Gallische stam de Senones die in 191 v.C. werden verslagen door de Romeinen. Julius Caesar verzamelde hier in 49 v.C. zijn troepen voor hij de Rubicon overstak op weg naar Roma, het begin van de bekendste Romeinse burgeroorlog. Ravenna groeide in de Romeinse tijd uit tot een belangrijke maritieme stad en werd in 402 zelfs de hoofdstad van het (West-)Romeinse Rijk, omdat het beter te verdedigen was tegen barbaarse invallen dan Mediolanum (Milaan). Mediolanum was in 296 hoofdstad was geworden na de splitsing van het rijk in een westelijk en oostelijk deel, hiervoor was het Constantinopel dat sinds 330 hoofdstad was geworden ten koste van Roma.

In 476 werd het (West-)Romeinse Rijk definitief ten val gebracht door Odoaker, de leider van de "foederati" (een groep Germaanse volken die zich binnen het rijk hadden gevestigd en bondgenoten waren van de Romeinen). Hij zette de pas 11 jarige keizer Romulus Augustus af, omdat zijn vader beloftes in ruil voor militaire steun niet was nagekomen. Odoaker werd hierna de eerste koning van Italië, maar werd in 488 aangevallen door de Ostrogotische koning Theodorik. De partijen konden na vijf jaar oorlog elkaar niet verslaan en in 493 werd in Ravenna de vrede getekend, de onderhandelingen werden afgesloten met een banket waar Odoaker het glas hief; juist op dat moment werd hij vermoord door Theodorik.


Basilica di Sant'Apollinare Nuovo

De Ostrogoten ("Oost Goten", i.t.t. de Visigoten of "West Goten" die het Iberisch schiereiland veroverden) verplaatsten hun hoofdstad van de Balkan naar Ravenna, maar na de dood van Theodorik in 526 zou het al snel verzwakken door interne strubbelingen (7 verschillende koningen in 27 jaar). De Byzantijnse keizer Justinianus veroverde Ravenna in 540 en maakte in 553 een definitief einde aan het Ostrogotische koninkrijk. De Longobarden vielen in 568 het Byzantijnse Italië binnen en stichtten hun eigen koninkrijk, de overgebleven Byzantijnse gebieden werden in 584 verenigd in het Exarchaat van Ravenna. Ravenna bleef lang het centrum van de Byzantijnse macht in Italië.
De vroege middeleeuwen waren de bloeiperiode van Ravenna en acht monumenten uit de vijfde en zesde eeuw staan samen op de UNESCO Werelderfgoedlijst. Hieronder het Battistero Neoniano (doopkapel uit circa 458), de Basilica di Sant'Apollinare Nuovo (paleis van Theodorik uit 505, in 561 omgebouwd tot kerk), het Mausoleo di Teodorico (520) en de Basilica di San Vitale (525-548).


Basilica di San Vitale

Ravenna viel in 751 alsnog in handen van de Longobarden en zou nooit meer hoofdstad worden. Roma behoorde tot dan ook tot het Exarchaat en werd ernstig bedreigd door de Longobarden, de paus vroeg hierop de Frankische koning Pepijn de Korte om hulp. De Franken zouden het Longobardische koninkrijk tussen 751 en 774 veroverden en toevoegen aan hun eigen rijk, met uitzondering van Rome en omgeving dat de Kerkelijke Staat zou vormen. Ravenna werd in 754 veroverd door de Franken, maar Karel de Grote schonk het in 784 aan de Kerkelijke Staat. De stad zou in de eeuwen hierna bestuurd worden door de aartsbisschop van Ravenna, formeel in naam van de paus maar in de praktijk waren de bisschoppen redelijk autonoom.

In de 13e eeuw werd de stad verscheurd door een strijd tussen machtige nobele families waar in 1275 Guido da Polenta als winnaar uit kwam, zijn familie bleef tot 1440 de stad besturen namens de paus. Zijn kleinzoon Guido II da Polenta nodigde in 1318 de verbannen Florentijn Dante Aleghieri uit om zich hier te vestigen. Aleghieri was politiek actief, maar is vooral bekend als dichter en taalkundige. Hij algemeen beschouwd als één van de grootste Italianen aller tijden en is vooral bekend van zijn meesterwerk "la Divina Commedia", een epos over zijn tocht door de hel (Inferno), het vagevuur (Purgatorio) en het paradijs (Paradiso). Aleghieri schreef het deels in Ravenna waar hij in 1321 zou overlijden, zijn graftombe is een toeristische trekpleister.


Graftombe van Dante Aleghieri

De Da Polenta's werden in 1441 verdreven door de Venetiaanse Republiek die Ravenna annexeerden tot ze het in 1509 weer teruggaven aan de Kerkelijke Staat. In 1512 werd de Slag bij Ravenna uitgevochten tussen Frankrijk en de Kerkelijke Staat/Spanje, de Fransen wonnen deze grote veldslag waar meer een kwart van de 40.000 mensen op het slagveld om het leven kwamen, maar ze zouden zich later dat jaar alsnog moeten terugtrekken uit dit gebied.

De stad zou tijdens de 16e en 17e eeuw veel aan belang verliezen, het oude Romeinse kanaal was gedempt en de stad zat "gevangen" tussen de stadsmuren en een moeras en kon niet meer groeien. In de 18e eeuw zette het herstel zich langzaam in, het Candiano kanaal werd gegraven, er ontstond een nieuwe haven en de oude stadsmuren werden afgebroken om de stad de ruimte te geven. Ravenna kreeg in 1734 ook een nieuwe kathedraal, de "Basilica Cattedrale Metropolitana della Santa Resurrezione" wordt meestal de Basilica Ursiana genoemd naar de aartsbisschop uit die tijd en is gebouwd ter vervang van de oude kathedraal uit de Byzantijnse tijd die helaas werd afgebroken.


Duomo di Ravenna

Ravenna werd tijdens de beide wereldoorlogen als marinebasis gebruikt en zwaar beschadigd bij geallieerde bombardementen. Na de oorlog groeide het uit tot een belangrijke industriestad. De gaswinning in de omgeving en petrochemische industrie zorgden vooral in de jaren '50 en '60 voor een spectaculaire groei. De gemeente bevat ook enkele toeristische badplaatsen aan de Adriatische Zee. Ravenna heeft geen eigen universiteit of internationale luchthaven, wel een dependance van de universiteit van Bologna en een vliegveldje dat vooral voor recreatieve doeleinden wordt gebruikt.

Ravenna Calcio is in een 1913 opgerichte voetbalclub die nooit verder kwam dan de Serie B en tegenwoordig in de kelder van de Serie C1 speelt. Ravenna is op sportgebied vooral een volleybalstad: Robur Ravenna werd vijf keer kampioen (1946-1949, 1952) en pakte onlangs de titel in de Serie A2 waardoor het volgend seizoen weer op het hoogste niveau mag spelen. Porto Ravenna werd één keer kampioen (1991) en pakte vervolgens drie keer op rij de Champions League (1992-1994) en ook de CEV Cup (1997). De damesploeg Olimpia Teodora is met elf titels de recordkampioen en won ook twee keer de Champions League (1988, 1992). Porto Ravenna en Olimpia Teodora zijn door financiële problemen eind jaren '90 echter ver afgezakt en spelen tegenwoordig op het derde en vierde niveau.


Marina di Ravenna

Enkele bekende "Ravennati" buiten de Ostrogotische koningen zijn de 19e/20e eeuwse wiskundige Giuseppe Vitali, TV-presentator Amedeo Sebastiani, schutter Renzo Morigi (goud OS 1932 pistool 25m), motorcoureur Marco Melandri (WK 250cc 2002, 23 GP's gewonnen), volleybalster Simona Rinieri (390 caps, goud WK 2002) en de voetballers Andrea Mandorlini (verdediger van o.a. Inter jaren '80-90, nu trainer van Hellas Verona) en Davide Ballardini (vrij onbekende speler van Cesena, maar als trainer o.a. Palermo, Lazio en nu Genoa).

De belangrijkste wielrenners uit de stad Ravenna zijn Domenico Meldolesi (ritzege Giro 1965) en Andrea Collinelli (goud OS 1996 ind. achtervolging, WK 1996 & 1997 ploegenachtervolging). Uit de provincie komen veel te veel goede renners om allemaal op te noemen, onder andere Aldo Ronconi (Giro: 5e + ritzege 1946. Tour: 6e + ritzege 1947. Italiaans kampioen 1946), Vito Ortelli (Giro: 3e + ritzege 1946, 4e 1948. Italiaans kampioen 1948) en Giuseppe Minardi (6 ritzeges Giro jaren '50, Giro di Lombardia 1952).
In het recente verleden bracht de provincie o.a. Davide Cassani (ritzege Giro 1991 & 1993), Roberto Conti (Giro: 9e 1992. Tour: 6e + ritzege 1994 & 10e 1997), Fabiano Fontanelli (4 ritzeges Giro jaren '90) en Gianpaolo Mondini (ritzege Tour 1999, Italiaans kampioen tijdrijden 2003) voort. De huidige profs Riccardo Chiarini (Androni), Alberto Contoli, Filippo Savini (Colnago) en Alan Marangoni (Liquigas) komen ook uit de provincie, alleen de laatste twee doen mee in deze Giro.

Ravenna is pas voor de zesde keer aankomstplaats in de Giro, eerder wonnen Learco Guerra (1931), Cino Cinelli (1938), Pasquale Fornara (1955), Pietro Zoppas (1964) en Alessandro Petacchi (2005) hier een rit. Het is ook zeven keer startplaats van een etappe geweest, voor het laatst in 2005 toen Robbie McEwen de rit naar Rossano Veneto op zijn naam schreef.




De renners doorkruizen vandaag de provincies Ancona, Pesaro e Urbino (Abruzzo), Rimini, Forlì-Cesena en Ravenna (Emilia-Romagna), waarbij veel grote steden aan de kust worden aangedaan zoals Ancona, Pesaro, Fano, Pesaro, Rimini en tenslotte Cesenatico.

Na Cesanatico (Marco Pantani's oude woonplaats) wijkt men iets van de kustlijn af om naar Ravenna te rijden, vlak voor de stad slaat men echter weer plots rechtsaf om nog een klein lusje langs de kust mee te pikken alvorens definitief Ravenna binnen te rijden voor de onvermijdelijke massasprint.