Veneto is met 4.9 miljoen inwoners de vijfde regio van Italië en qua oppervlakte staat het achtste met ongeveer 18.400km² (44% van Nederland). De hoofdstad is Venezia (Ned: Venetië) waar 271.000 mensen wonen, andere grote steden zijn Verona (264k), Padova (215k), Vicenza (116k) en Treviso (83k). Veneto is verdeeld in zeven provincies: Padova (933k), Verona (920k), Treviso (884k), Vicenza (870k), Venezia (863k), Rovigo (248k) en Belluno (214k).
Venezia
De geschiedenis van Veneto hangt nauw samen met die van de hoofdstad Venezia. Venezia dankt haar naam aan de Veneti, het volk dat het noordoosten van Italië bevolkte voor de Romeinen de macht overnamen. De naam komt van het woord "venetus" wat Latijn is voor de kleur blauw die de zee hier heeft. De stad zelf begon zich pas in de 5e en 6e eeuw te ontwikkelen toen het West-Romeinse rijk werd binnengevallen door barbaarse volken en veel mensen vluchtten naar de gebieden die nog onder controle van het Oost-Romeinse (Byzantijnse) rijk stond zoals deze eilanden. In 697 werd hier de "Serenissima Repubblica di Venezia" gesticht dat onder het bestuur van de doges uitgroeide tot dé grootmacht in de oostelijke Middellandse Zee en één van de belangrijkste steden tijdens de Renaissance.
Venezia heerste op haar hoogtepunt halverwege de 15e eeuw over grote delen van noordoost Italië, de Dalmatische kust en Griekse eilanden zoals Kreta en Cyprus. Venezia werd in deze periode schatrijk dankzij de handel met het midden en verre oosten. De ommekeer kwam in 1453 na de val van Constantinopel, het Ottomaanse Rijk zou langzaam maar zeker de nieuwe dominante factor worden in het oosten van de Middellandse Zee en de Venetiaanse Republiek raakte behalve veel van haar gebieden kwijt zoals Cyprus (1570) en Kreta (1645). De handelsstad zou erg rijk blijven, maar nooit meer zo machtig als voorheen worden.
In 1797 werd de Republiek veroverd en ontbonden door het Frankrijk van Napoleon, de gebieden (toen nog Veneto) werden verdeeld over Frankrijk en Oostenrijk. De Oostenrijkers zouden na de val van Napoleon ook de rest van de voormalige Republiek krijgen en stichtten het koninkrijk Lombardo-Veneto dat direct onder het gezag van de Oostenrijkse keizer stond. Lombardia werd in 1859 veroverd door Sardegna en zou vanaf 1861 deel uit maken van het verenigde Italië, het grootste deel van Veneto volgde in 1866.
Venezia
Veneto is één van de belangrijkste Italiaanse wielerregio's en heeft veel profkoersen, waaronder de semiklassieker Giro del Veneto die in augustus gereden wordt en vorig jaar een overwinning voor Daniel Oss opleverde. De regio bracht "slechts" twee Girowinnaars voort: Giovanni Battaglin (1981) en Damiano Cunego (2004). Ottavio Bottecchia was de eerste Italiaanse Tourwinaar (1924, 1925) en Battaglin schreef in 1981 ook de Vuelta op zijn naam. Marino Basso (1972), Moreno Argentin (1986) en Alessandro Ballan (2008) werden wereldkampioen. Verder wonnen renners uit Veneto (ook o.a. Davide Rebellin en Filippo Pozzato) o.a. 2x Milano-Sanremo, 3x Ronde van Vlaanderen, 1x Paris-Roubaix, 2x Amstel Gold Race, 7x Waalse Pijl, 5x Luik-Bastenaken-Luik en 9x de Giro di Lombardia.
De regio heeft momenteel maar liefst 29 actieve profs in een WorldTour (18) of PCT (11) ploeg rijden, alleen Lombardia doet beter. Zeven Veneti doen ook mee in deze Giro: Tiziano Dall'Antonia (Liquigas), Davide Malacarne (Quick Step), Matteo Tosatto (Saxo Bank), Alberto Ongarato (Vacansoleil), Emanuele Sella (Androni), Sacha Modolo (Colnago) en ritwinnaar Oscar Gatto (Farnese).
De belangrijkste afwezigen zijn Alessandro Ballan (BMC), Filippo Pozzato (Katusha), Damiano Cunego (Lampre), Elia Viviani (Liquigas), Marzio Bruseghin (Movistar) en Andrea Guardini (Farnese). Verder rijden op een lager niveau o.a. Davide Rebellin (Miche) en Angelo Furlan (Christina Watches) nog hun koersjes.
Belluno is met circa 37.000 inwoners de hoofdstad van de gelijknamige provincie (214k) in de regio Veneto (4.9m). Het ligt in de Valbelluna, een wijde vallei doorkruist door de rivier de Piave en omsloten door de Dolomieten in het noorden en de Prealpi Bellunesi in het zuiden. De hoogste berg van deze bergketen is de Col Nudo (2.472m), de stad Belluno ligt aan de voet van de Col Visentin (1.768m) met op de flanken het skioord Nevegal waar de aankomst van vandaag ligt.
Belluno
De stad is ergens tussen 220 en 200 v.C. gesticht door de Romeinen die het Bellunum noemden wat zoiets als mooie of heldere heuvel betekent. Het had vanwege de strategische ligging in de vallei vooral een militaire functie om Italië te beschermen tegen invallers uit de bergen, het werd dan ook tientallen keren aangevallen door zo'n beetje elke barbaarse stam die de Romeinen in de 4e, 5e en 6e eeuw tegen zich in het harnas hadden gejaagd. Het werd uiteindelijk veroverd door de Longobarden die in de 8e eeuw werden verdreven door de Franken.
Belluno werd in de 10e eeuw de hoofdstad van een graafschap bestuurd door de plaatselijke bisschop, maar in 1249 veroverd door de machtige Ezzelini familie. De periode hierna was er voortdurend met machtigere buren zoals Treviso en Verona, waardoor men zich in 1404 uiteindelijk vrijwillig aansloot bij Venezia. Belluno beleefde in de Venetiaanse tijd haar bloeiperiode, de stad was de belangrijkste houtleverancier van de maritieme republiek en in deze periode werden ook de belangrijkste monumenten gebouwd. Het Palazzo dei Rettori (1409-1536) en daar tegenover de Basilica Cattedrale di San Martino (1517-1627), een Renaissance kathedraal waar in de 18e eeuw een 72 meter hoge Campanile naast werd gebouwd.
Duomo di Belluno
De Italianen en Oostenrijkers vochten hevig om deze grensstad in de Eerste Wereldoorlog, hierbij werden veel historische gebouwen en de Ponte Vecchio verwoest. Het was in de Tweede Wereldoorlog een bolwerk van het Partisaanse verzet tegen de fascisten. Het stadje leeft tegenwoordig vooral van het toerisme en een kleine industrie, terwijl in de provincie in de jaren '60 de twee grootste brillenfabrikanten ter wereld ontstonden: Luxottica en Safilo, al zijn deze later wel verhuist naar respectievelijk Milano en Padova. De oprichter en eigenaar van Luxottica is Leonardo Del Vecchio, hij maakte zijn bedrijf via een reeks overnames (o.a. Ray-Ban, Oakley, Persol en Pearle) marktleider en is na Michele Ferrero de rijkste Italiaan met een geschat vermogen van 11 miljard dollar.
De voetbalclub Associazione Calcio Belluno 1905 speelde nooit hoger dan de Serie C en komt tegenwoordig in de Serie D uit. De heren volleyballers van Pallavolo Belluno speelden een tijdje op het hoogste niveau, maar tegenwoordig in de Serie B2 (vierde niveau).
Bekende Bellunesi zijn o.a. de 16e eeuwse Renaissance schilder Tiziano Vecelli, de pausen Bartolomeo Alberto Cappellari (Paus Gregorius XVI 1831-1846) en Albino Luciani (Paus Johannes Paulus I in 1978), 20e eeuwse schrijver Dino Buzzati (vooral bekend van Il Deserto dei Tartari, vertaald als De woestijn van de Tartaren), politicus Tommaso Padoa-Schioppa (Minister van Economie en Financiën 2006-2008), basketballer Dino Meneghin (271 caps, zilver OS 1980 en goud EK 1983, 3x Europees speler van het jaar) en langlaufer Pietro Piller Cottrer (OS: goud 2006 4x10km, 2x zilver, 1x brons. WK: goud 2005 15km, 2x brons).
Belluno heeft i.i.t. de andere Venetiaanse provincies erg weinig wielertalent voortgebracht. De enige noemenswaardige renner uit het verleden is Giovanni Knapp (ritzege Giro 1966) en uit het heden Davide Malacarne (Quick Step) die ook meedoet in deze Giro. De stad was in een grijs verleden vier keer aankomstplaats in de Giro met zeges voor Olimpio Bizzi (1938), de Ier Seamus Elliot (1960), Guido Carlesi (1962) en Felice Gimondi (1966). Er gingen ook vijf ritten van start, voor het laatst in 1966 toen Pietro Scandelli de etappe naar Vittorio Veneto op zijn naam schreef.
De aankomst ligt op de L'Alpe del Nevegàl of simpelweg Nevegal, een plateau op de flanken van de 1763 meter hoge Col Visentin in de Prealpi Bellunesi. Het behoort tot de gemeente Belluno die dus niet verlaten wordt in deze klimtijdrit.
Nevegal
Nevegal is sinds de jaren '50 uitgegroeid tot een wintersportoord, op het plateau wordt vooral veel aan langlaufen en er is ook een schaatsbaan, hoger op de berg ligt 25km aan skipistes. In de zomer is het vooral populair bij mountainbikers en wandelaars.
Sinds 1954 wordt er een klimtijdrit voor raceauto's georganiseerd en in 1985 was Belluno gastheer van de Winter Universiade waar de meeste evenementen in Nevegal werden afgewerkt. De enige Giro aankomst was in 1963, toen won Arnaldo Pambianco hier een rit in lijn, hij zou ook die Giro op zijn naam schrijven.
De klimtijdrit begint zowaar met een afdaling, de eerste 1850 meter lopen in een licht dalende lijn, hierna is het nog 3.5km vals plat richting de eerste tijdsopname in Caleipo alvorens de werkelijke klim kan beginnen.
Het eerste deel van de klim naar Nevegal (1047m|7.3km|8.2% gem. en 14% max.) is gelijk het lastigst met een gemiddeld stijgingspercentage van 10.3% over de eerste 4.4km met twee erg steile stukken van >12% en een piek tot 14%. De klim vlakt naar het einde toe dan weer wat uit.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten